Vier jaar geleden hakte ik de knoop door: niet nog een termijn, maar volle focus op mantelzorg

Het is exact vier jaar geleden dat ik de fractievoorzitter inlichtte dat ik bezig was met de laatste maanden van het wethouderschap. Dat ik na de verkiezingen niet meer zou terugkeren. Ik was al langer aan het twijfelen. Maar één specifiek moment was de druppel.

In die periode speelde er van alles in mijn familie. Zorgvragen, regelvragen, ongemak, onbegrip. Niemand in de familie noemde zichzelf mantelzorger. Niemand wist van ondersteuning. Niemand klopte aan bij de gemeente. Niet uit koppigheid, maar uit onbekendheid. Je zorgt gewoon voor je partner, kind of ouder. Hoezo mantelzorger? Hoezo hulp? Je rolt erin. Maar je weet niet wat je moet weten, en dus weet je ook niet waar je moet aankloppen.

Het moment

En toen was daar dat moment. Ik zat in een bestuurlijk regionaal overleg. En er werd weer eens gesproken over demedicaliseren en normaliseren. Zoals vaak, maar dit keer was het anders. Het was de vanzelfsprekendheid en de abstractie die totaal verkeerd binnenkwam. Alsof er werd gezegd: iedereen zoekt het thuis maar uit. Dat was het moment. Ik wist: dit is niet langer houdbaar.

Want de druk is al groot achter de voordeur en in de wijk. Nu al vindt meer dan 75% van de langdurige zorg plaats in een thuissituatie. En hoewel dat vaak vanuit liefde gebeurt en vaak met hele mooie momenten gepaard gaat, komt het ook vaak met eenzaamheid, onbegrip, stress en gezondheidsklachten. En dat terwijl we vanuit gemeenten en welzijnsorganisaties nog lang niet alle mantelzorgers weten te bereiken. Want vaak zijn bijna 85% van de mantelzorgers nog onbekend bij deze organisaties!

Om dan nog maar te zwijgen over de zogenoemde ‘perfect storm‘ die voor de deur staat. Inmiddels is het algemeen bekende beeld wel helder: steeds meer mensen worden steeds ouder, terwijl het aantal mensen in de zorg steeds verder afneemt. Maar wat het in toenemende mate complex gaat maken, is het feit dat met een hogere leeftijd ook nog meer ziektebeelden komen. Dat betekent dat we dus ook – juist met minder zorgpersoneel – in een thuissituatie deels steeds complexere zorghandelingen moeten gaan verrichten.

Resultaat: nog meer druk, nog meer stress, en nog meer ballen omhooghouden.

Kogel door de kerk

En hoewel ik door kon als wethouder, koos ik ervoor om te gaan stoppen. Wat ik toen zou gaan doen hield ik nog dik een half jaar onder de pet. Maar ik wist al wat ik ging doen. Me volledig richten op mantelzorg, en op digitale hulpmiddelen die wél bij mensen thuis landen. En het geluk was dat ik in die periode John Beuving ontmoette. Al 23 jaar actief in AI, nog voordat het domein zo hip was als nu, en de laatste 16 jaar ontwikkelde hij AI voor in de intramurale zorg voor mensen met dementie. We wisten het meteen: intramuraal gebeurt belangrijk werk, maar het meeste van de langdurige zorg vindt thuis plaats. En innovatie daar? Dat gebeurt nog te weinig.

We begonnen te luisteren. We spraken meer dan 120 mantelzorgers in hun eigen huiskamer of bij een lokaal café. Driekwart daarvan vonden we alleen omdat we ons in het benaderen van deze mensen niet als mantelzorgorganisatie presenteerden. En de afdronk was helder: het systeem helpt alleen – en ook dan niet altijd – als je het systeem al kent. En wie toevallig de juiste persoon spreekt, kan soms geholpen worden. Een huisarts die toevallig de meegereisde dochter op de hoogte brengt van een lokaal contactpunt. De thuiszorgmedewerker die jou een tip geeft voor een bepaalde financiële regeling. Toeval en geluk zijn waar ondersteuning van mantelzorgers op dit moment op drijft.

Zo ontstond Valtes: met als missie om mensen die zorg hebben voor familie, vrienden of buurtgenoten te helpen twee stappen verder te komen. Met slimme ondersteuning die mensen de goede route wijst. We horen van steeds meer mantelzorgconsulenten dat mensen zich melden door de app. Steeds meer gebruikers vinden hun weg, en blijven actief. Omdat het helpt.

Tegelijk: het is een lange weg. Gemeenten bewegen langzaam. De routes rondom beleid zijn stroperig. Mantelzorg is in het sociaal domein nog vaak een ondergeschoven kindje. En voor je het weet ben je twee jaar verder voordat er echt iets van de grond komt. Maar het tij begint gelukkig te keren.

Werken met gemeenten

Inmiddels werken we anderhalf jaar na de lancering van de Valtes-app samen met 15 gemeenten. En ik krijg ontzettend veel energie van de gesprekken met beleidsadviseurs en mantelzorgconsulenten die het lef hebben om anders te kijken. Die ruimte zien om juist die grote groep mantelzorgers te ondersteunen die nu nog buiten beeld blijft: de 80% die zichzelf geen mantelzorger noemt, en dus ook geen hulp krijgt.

Kriebelt het politieke dan nooit? Soms. De afgelopen jaren ging de telefoon heus een paar keer. Maar de missie is nog niet klaar. Het kán anders. Het móét anders. En dat lukt alleen als we samen durven kiezen voor schaalbare innovatie, en de leefwereld weer leidend maken.